- 8. Sınıf - Maddenin Yapısı ve Özellikleri -

- MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ -

Element: Tek cins atomdan oluşmuş maddeye element denir.Elementlere aşağıdakiler örnek verilebilir.

H: Hidrojen Na: Sodyum
He: Helyum Mg: Magnezyum
Li: Lityum Al: Aliminyum
Be: Berilyum Si: Silisyum
B: Bor P: Fosfor
C: Karbon S: Kükürt
N: Azot Cl: Klor
O: Oksijen Ar: Argon
F: Flor K: Potasyum
Ne: Neon Ca: Kalsiyum

Bir elementin proton sayısı o elementin atom numarasıdır.Bu nedenle elementlerin özelikleri proton sayıları ile ilişkilidir.Periyotlar cetveli de elementlerin proton sayılarına göre oluşturulmuştur.Elementlerin benzer özellikleri göz önüne alınarak çeşitli şekillerde sınıflandırmalar yapılmıştır.

Mendeleyev oluşturduğu çizelgede elementler arasında düzenli olarak yinelenen özellikler gösterenlerini tespit etmiştir.

Bu çizelgede elementlerin birbirleriyle olan ilişkilerini belirlemiştir.

Başlıca özellikleri:

Soldan sağa doğru proton sayıları artar.
Yukarıdan aşağıya doğru katman sayısı artar.
Aynı sütunda bulunan elementlerin bazı özellikleri benzerlik gösterir.

- PERİYODİK ÇİZELGE -

Tabiatta bulunan ve laboratuvar şartlarında elde edilen elementler günümüzde toplam 116 çeşit olarak bilinmektedir.Günümzde kullandığımız periyodik çizelgenin ilk hazırlayıcısı Rus kimyacı Dimitri Mendeleev'dir.

Bu periyodik çizelge hazırlanırken elementler artan atom numaralarına göre sıralanmıştır.Ancak bu sıralama yapılırken elementlerin benzer kimaysal özellikler gösterenleri alt alta gelecek şekilde bir düzenleme yapılmıştır.

- PERİYODİK TABLONUN ÖZELLİKLERİ -

Periyodik tablo 18 tane düşey sütun ve 7 tane yatay sıradan oluşmaktadır.
Düşey sütunlara grup, yatay satırlara ise periyot adı verilmiştir.
1. Periyotta 2 tane, 2 ve 3. periyotta 8 er tane, 4 ve 5. periyotlarda ise 18 er tane, 6. periyotta 32 tane element vardır.7. Periyot ise daha tamamlanmamıştır.
Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri genellikle benzerdir ve son katmanlarındaki elektron sayıları aynıdır.Bazı grupların özel isimleri vardır.

- PERİYODİK TABLODA DÜZENLİLİKLER -

Elementler periyodik tabloya benzer bazı özelliklerine göre yerleştirilmişlerdir.Öyle ise periyodik tabloda genel olarak bazı özelliklerin değişimi düzenli olmalıdır.

a.Aynı grupta aşağı doğru:

Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe aşağıdaki kuralları çıkarabiliriz.

Atom numarası ve periyot numarası artar.
Katman sayısı artar.Bu da atomun byümesine yani atomun hacminin artmasına neden olur.
Son katmandaki elektron sayısı değişmez.
Metalik özellik artar, ametallik özellik azalır.

b.Aynı periyotta sağa doğru:

Aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe aşağıdaki kuralları çıkarabiliriz.

Atom numarası ve grup numarası artar.
Temel enerji seviye sayısı değişmez.
Son katmandaki elektron sayısı artar.
Metalik özellikler azalır, ametalik özellik artar.

- ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI -

Elementler benzer genel özelliklerine göre sınıflandırıldığında 4 ana gruba ayrılabilir.

Metaller
Ametaller
Yarı Metaller
Soy Gazlar

Metallerin Genel Özellikleri

Son katmanlarında genellikle 1, 2 ya da 3 elektron bulunur.
Saf halde iken atomik olarak bulunurlar.
Genellikle parlak görünüşlüdürler.
Elektrik akımını ve ısıyı iyi iletirler.
Tel ve levha haline getirilebilirler.
Bileşik oluştururken elektron alamazlar.Daima elektron verirler.
Kendi aralarında bileşik oluşturamazlar.Ametallerle bileşik oluştururlar.
Birbirleri arasında homojen karışımlar olan alaşımları oluştururlar.
Civa metali hariç oda şartlarında tamamı katı haldedir.

Ametallerin Genel Özellikleri

Son katmanlarında genellikle 5, 6 ya da 7 elektron bulunur.Hidrojende 1 elektron vardır.
Tabiatta çoğu ametal molekülleri halinde bulunur.
Genellikle mat renklidirler.
Elektirik akımını iyi iletmezler.
Isı iletkenleri azdır.
Tel ve levha haline getirilemezler.Kırılgandırlar.

Yarı Metaller

Bilinen toplam 8 tane yarı metal vardır.Bunlar;
bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür, polonyum ve astatindir.

Yarı Metallerin Genel Özellikleri

Yarı metaller periyodik tabloda metallerle ametallerin kesiştikleri bölgede bulunurlar.
Metal ve ametallerle ortak özelliklere sahiptirler.
Isıyı ve elektrik akımını ametallere göre daha iyi, metallere göre daha az iletirler.
İşlenmeleri mümkündür.Ametaller gibi kırılgan değillerdir.
Tel ve levha haline getirilebilirler.
Parlak ya da mat görünüşe sahip olabilirler.
Oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.

Soy Gazlar(Asal Gazlar)

Çok kararlı bir yapıya sahip olan ve bileşik oluşturmayan elementler vardır.Bu elementlere soy (asal) gaz denir. He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn elementleri birer soy gazdır.

Soy Gazların Genel Özellikleri

Çok kararlı yapıdadırlar.
Bileşik oluşturmazlar.
Elektron vermeye ve almaya istekleri yoktur.
Tabiatta tek atomlu gaz halde bulunurlar.
Son katmanlarında (Helyum hariç) 8 elektron vardır.